Nog even dichtbij

Je ziet zoveel vogels. Ze zitten achter elkaar aan. Ze laten achter zich aanzitten. Ze laten niet achter zich aanzitten. Ze maken schijnbewegingen. Ze maken schijnbaar schijnbewegingen. Er gebeurt wel iets. Ze zitten op elkaar, kijk daarboven! Dan maken ze zich los en gaan huns weegs. Wat was er nu gebeurd? Ik loop erheen en zeg dat ik het niet heb gezien. Hij zegt dat hij trapte, en hij zegt dat hij eerst sloeg. Er was iets maar wat.

Je kunt op allerlei manieren naar die vogels kijken. Kijk door je verrekijker, voel hoe dichtbij hij is. Het is je adem die je terugkrijgt al is het niet zeker dat hij van die vogel terugkomt. De vogel vliegt van je weg en daarom moet je erheen. Je ziet hem weer zitten en daarom komt hij steeds dichterbij. Op den duur is het je huisdier, hij gaat achter de anderen aan om hen jouw huis te bieden. Zijn jongen huizen bij jou.

De vluchtroutes brengen me ergens al is het niet weg. Er is geen weg, er is alleen nadering. Nu is het ook nog de vluchtweg die nadert. De vluchtweg en ik, dat is me een stel. Ik wilde die vluchtweg nooit bezitten, hij moest me juist in het opene brengen als al. Nu denk ik dat het opene juist bij mij komt en wel via de vluchtweg. Hij ligt binnen bereik, nog even. Hij ligt binnen bereik voor het nog even. Daar gaat weer wat en deze keer ben ik er bijna.

Morele bewapening

Op weg naar mijn werk wil zeggen dat werken mijn doel is. Werken is vooral ook een proces. En niet te vergeten een moraal. Werken is niet vanzelfsprekend, en daarom moeten we ertoe oproepen. Die oproep is ook werk. Uiteindelijk is alles werk. Dat ik nu even deze blog zit te tikken is ook werk, het is een oproep tot werk die zelf ook werk is al oogt het niet zo.

De vraag is waartoe werk zich verhoudt. Heeft het doel zelf ook een doel? Ik passeer juist Kesteren waar die mooie Romeinse helm is gevonden. Er staan namen in gegraveerd, ten teken dat de helm werd doorgegeven als de drager gesneuveld was. De jongens moesten ver reizen om hier in Kesteren hun doel te bereiken. Onderweg moesten ze hard werken. Kampen inrichten, aanvallen, afweren, aanvallen afweren, helmen maken.

In sombere buien denk ik dat de dood het doel van werken is. Ik werk me dood. Er is gezegd dat de dood ook werk is, de dood is in ons aan het werk. Zo voorkomen we dat de dood ons hindert bij ons werk, en bereiken we dat de hindernis ons aan het werk zet. Werk is wat we kunnen inbrengen tegen de verhevenen die genoeg hebben om het niet te verdienen, die genoeg verdiend hebben om het te hebben, zelfs als ze het niet verdienen. Door te werken zeggen we tegen hen: werk!

In de grond

Bij alles wat we opbergen hoort ook wijzelf. We bergen ons op voor de geborgenheid, we bergen ons op voor de borging. Wie er borg staat voor ons is al bekend sinds we voor autonomie stemden, dat zijn wijzelf. Je mag dat van mij best soeverein noemen. We leggen de borging graag neer buiten onszelf, zelfs als wij dat zelf zijn. Zo weten we dat we én die borging hebben veiliggesteld én die borging onder controle hebben.

Geleidelijk sijpelt door dat we in de wereld zijn, en die wereld trekt zich weinig van ons aan. Wij waren toch die borging voor de wereld, voor haar democratie en haar goederen? Daarmee hadden we toch onze borging buiten onszelf geregeld? Iedereen vrij, iedereen blij. Nu blijkt dat ook de anderen zich hadden opgeborgen. Ze hadden dat evengoed geregeld. Ze vertelden zich de verhalen die hen onafhankelijk maakten van onze voorzieningen.

De borging buiten ons staat niet meer onder onze controle. De autonomie is gewist, de soevereiniteit is gewist. We zullen ze van de grond af moeten laten ontstaan. De verhalen die we ons vertellen moeten weer even onze verhalen worden. De zaden moeten ook een beetje op eigen kracht uitgroeien tot bomen die ons berging geven. Dan nog is er iets huiveringwekkends dat er wel of niet in past. We zien nog de beelden, de beelden van het bergen van lichamen. Het zijn onze verhalen, maar minder inspirerend.

In zicht

Ik weet het ook niet meer. Eerst wist ik het wel, in elk geval genoeg om door te kunnen. Dat moest een keer ophouden. Ik kan me beter verplaatsen in iemand die zich door een heilige tekst heen puzzelt, omdat ik mezelf ook door heilige teksten heen puzzel. Dat wil nog niet zeggen dat ik diegene ken en daarom ook weet wat het allemaal is. Wat dat betreft heb ik maar weinig vorderingen gemaakt.

Het is best kwalijk als je zaken bekent, met name je tekorten, als je gewoon moet functioneren. Wie is daarmee gediend en wat? Je had toch ook even kunnen nadenken voordat je eraan begon, of even je stem verheffen als het eens niet zo uitwerkt als gewenst was? Dat is niet wat ik zie. Wat ik zie is een onwetendheid die je als heilig verkoopt. Het is uitverkoop, maar dat is allang niet meer iets speciaals. Het was al de hele tijd uitverkoop.

Het wordt nu onwaarschijnlijk dat mijn onwetendheid heilig is, dat moet ik nu wel bekennen ja. Je kunt ook zeggen dat je pas heilig bent als je simpel bent, en dan helpt het niet om je stuk te peinzen. Ik zou dus ook gewoon vrede kunnen hebben met dat ik het niet meer weet. Zoiets lijkt sterk op armoede, voorlopig gedefinieerd als de ervaring dat we het niet in onze handen hebben. We hebben het niet. Wat we hebben is ergens daar, waar we er niet goed bij kunnen.

Alles stroomt kapot

De stromen gaan en ze komen. Als alles stroomt gaat het voorbij en komt er ook weer van alles. Laat ik eens meegaan is niet van toepassing, ik zit er al in. Ik spreek uit eigen ervaring, maar waarom zou het niet gelden voor jou en voor hen, die verren die de wapens opnemen, hun vrouw en kinderen voor eeuwig vaarwel hebben gezegd om Hector te volgen in zijn deelname aan die metrische stroom van 24 maal 800 verzen? Er wordt gefluisterd dat Hector dood wilde, hij wist immers van de woede en kracht van zijn tegenstrever.

Echter, ook zijn tegenstrever gaat met de stroom mee. Het is een en dezelfde stroom waarin ze onderduiken, een metrum dat steeds keert en doordat het steeds keert ook stroomt en je meeneemt. Offer, compensatie, weigering, bloed, eer, het fatum tegemoet, met onbeschrijflijke pijn die daardoor dus ook wordt opgenomen in de roes. In de roes wordt de woede opgetild en daaronder gaat de stroom verder, steeds verder.

Het geldt voor mij, het geldt voor de Oekraïense versies van Hector, het geldt voor de untergangsproleten en de jongelingen die ook geen keus hebben, in Novosibirsk of - nog zo kort geleden op weg naar hun gadget - ineens gedwongen glimlachend in de camera. Dankzij de stroom kunnen we medelijden hebben met beide partijen, dankzij diezelfde stroom drijven we weg van die wrede barbaren en willen we hen wel kapotschieten of kapotsanctioneren.

Verloren

Ajax heeft verloren tegen een stug verdedigend Benfica. Verloren is niet alleen het resultaat van een fout (Onana, slechte voorzetten) maar zeker ook een gevoel. Het gevoel doet er in de dagelijkse praktijk weinig toe maar wel bij poëtische teksten en neem van mij aan dat ik ook een mens met gevoel ben. Gevoel is zelf een teken van triomf, vooral het gevoel dat je deelt. Het wekt weer een gevoel van ergernis op wanneer je ineens van buitenaf kijkt hoe het gevoel rondgaat.

Wij, dat wil zeggen mensen zoals ik en jij, zijn ook niet voor één gat te vangen. Gevoel drukken we uit met emoticons. De angel is er dan wel uit. Ook kan zijn dat we verwikkeld zijn in een gigantische irritatie-opwekoperatie, wat misschien een verdriedubbeling is die zeker in een poëtische toonzetting als hier irritatie kan opwekken. Het is ook allerminst uitgesloten dat deze blogs allemaal die kant opgaan, jouw irritatie.

Als al die irritatie opgewekt is loopt hij in het algemeen gewoon weer leeg. Je haalt je schouders op en raakt ermee vertrouwd. Je vraagt je af of het niet anders had gekund, was al die irritatie nodig om tot dit effen resultaat te komen? Geen idee, het is er en je hoeft er niets mee en je zult zien, als het weg is weet je het al gauw niet meer. Overweeg of er een verschil is tussen iets kwijtraken en iets verliezen. Overweeg of je iets al kwijt kunt zijn voordat het er is. Je raakt verloren en wrijft nog een paar keer.

Leven zonder tekenen

Je kunt het zo gek niet bedenken of er leven mensen. Daar in het veld zie ik niets behalve die vogelverschrikker. Dan ga ik ervan uit dat er inderdaad vogels zijn, maar ook moet iemand die vogelverschrikker hebben neergezet. En wel met redenen en ook vast met bedoelingen. Nu kan ik redenen en bedoelingen moeilijk uit elkaar houden. Je had een goede reden maar nu blijkt de bedoeling weer anders. Ik wilde de vogels van de zaden houden maar had de bedoeling op den duur te oogsten, of dus andersom.

Is leven zoiets als geloof: je ziet allerlei tekenen maar de rationaliteit wil maar niet sluiten, of sluit te makkelijk. Ik zie het nest maar de ooievaar is er even niet. Er moeten eieren liggen en dat is de oervorm van leven. Stuiptrekken is ook leven en wel intens. We wandelen en kijken terug naar ons leven waarin de kleine dingen juist groot worden. Het verhaal dat ons het leven brengt schuift voor het leven.

Zeg niet dat ik alles mooi aan het verwerken ben. Het product is evengoed afscheid als kind. Ik kijk nog een keer goed en zie het nu pas. Dan moet het er altijd al geweest zijn, maar niet voor mij toen ik nog leefde. Wie of wat zit daarachter? En waarom zou ik mezelf willen ontmaskeren? Ik heb toch genoeg aan mezelf als aanklager en verdachte. Samen zijn we in staat om de rechter gerust te stellen. Stel je een veld voor zonder vogelverschrikker. De zaden worden geconsumeerd, weg teken van leven.

Voor iedereen en niemand

Naast het spoor zitten de dieren. Er rent een haas het veld in als mijn trein passeert. Zo zou je het creatieproces ook kunnen zien. Wat ik schrijf gaat op de loop en wacht rustig tot ik weer weg ben. Dat verlost me meteen van een probleem waar ik altijd mee zat. Bleef mijn blog bij me, dan moest ik er iets mee. Ik moest hem bij me houden of juist niet. Dan moest hij van iemand anders zijn. Het was vooral hebben hebben.

Nu wil ik niet zeggen dat ik mijn blog ben. Het is eerder een kind of een vriend, maar dan een met wie je liever niet op feestjes komt. Je weet hoe ze over hem denken. Moet je hem dan voor je uit duwen, zo van: dit ben ik, neemt en eet? Ook een offerande vraagt om een Ander die haar in dank aanvaardt, en we weten hoe zelden God zich dankbaar toont. Wees dus volmaakt zoals uw vader in de hemelen volmaakt is. Dan hoeven we het over hem niet meer te hebben.

Vroeger overwoog ik wel dat het geschrijf alleen voor mij was. Er zat een slotje op mijn bij een Chinees winkeltje gekocht dagboek. Later schreef ik een dagboek van gedachten, wat zo gek nog niet was. Fijn vind ik die zorgeloosheid. Van een rennende haas weet je het nooit. Hij is bang, maar wat is het lekker om de wind te voelen. Het frisse gras intussen blijft waar het was. Het toont zich, al is er even niemand aan wie het zich geeft.

Ellips

De vliegvelden in het westen zijn buiten werking gesteld. Zo kunnen de wagens veilig verder. Het is dus van belang dat de dingen werken die werken. Zoals de Russen zeggen: als het werkt werkt het. Buiten werking stellen is dus iets wat je nadrukkelijk onderscheidt van het in werking stellen. Er loopt een rode lijn en dat is de lijn die we delen en die ons deelt. Toch kan het goed zijn dat het westen in Oekraïne op termijn wordt gescheiden van het oosten. Dan geldt het buiten werking stellen nog steeds de vliegvelden, ook in het westen.

Geleidelijk krijgen we zicht op de werking van gebieden die buiten werking zijn gesteld. Er kan wel een rode lijn lopen, maar je kunt die lijn pas verdedigen als je ook zaken aan de andere kant buiten werking stelt. Voor en achter de lijn zijn er lijnen die lopen. Dat werkt als het werkt en als het niet werkt is dat oké of moeten we er iets mee. Om dit te onderscheiden moeten er lijnen getrokken worden die ook doorlopen in de lijnen die lopen.

Als de lijnen lopen lopen ze. Er is veel oordeel dat de lijnen onderscheidt maar als het goed is liggen de oordelen in het verlengde van de lijnen. Lijnen die niet doorlopen in de oordelen zijn onwerkzame lijnen. Ze zijn onbruikbaar om oordelen buiten werking te stellen. Daarom moeten lijnen die getrokken worden ook lopen. Ergens moet helderheid bestaan, liefst een punt waar de lijnen samenkomen. Of nee, liever twee punten. Zo kunnen we alles wat we in werking stellen ook weer buiten werking stellen.

Heen en weer

De munitie wordt altijd aangeleverd. Daarom hoef ik zo weinig te doen. Hier wordt iets gezegd, daar. Logistiek kan wel haperen maar herneemt daarna zijn gang. Als je ergens bent komt er alleen aan wat er aankomt, maar dat komt dus wel aan. Daarom faalt logistiek nooit echt. De kogel zal aankomen al duurt het een tijd. Ook die tijd kan ik goed gebruiken, er was nog munitie.

De tussentijd wordt volop benut door de onderhandelaar. Net als bij Thomas Rosenboom reist hij op onze pont mee en lezen we het papier dat hij verloren had. We passen alle raadgevingen toe op onze taken teneinde onszelf te verbeteren en dit weer te gebruiken om de onderhandelaar te instrueren. Daarbij hoort zeker de kunst om altijd hoger te mikken en om op het eind even in te houden. Dank, Thomas!

De onderhandelaar is ook maar een naam. Hij zegt niet veel en als je navraag doet bij de opdrachtgever ontkent die hardnekkig. Daarom staat de onderhandelaar in en niet in de logistiek. Hij staat erin omdat we zo niet meer weten wat heen is en wat weer, en daarom ook niet erin. De veerman begrijpt dat volop. In wezen is er geen doel (drs P), hier heet daar daar en daar heet daar hier. Bericht wordt dat de onderhandelaar niets toezegt en terug moet voor ruggespraak. Kijk, zo is er toch voortdurend beweging.

De kennisvloek van de leerling

Ha, eindelijk heb ik weer contact met mezelf en kan ik een volgende stap zetten. Zoals gezegd, altijd op de ladder en meestal omhoog. Zoiets doe je als je voortgetrokken wordt, vervat in de term training. Overigens zit ik in de trein te schrijven, waar je ook weer die term trah herkent, niet te verwarren met eerder genoemd tra of trans. Word je voortgesleurd, helpt het om dingen achter je te laten. Zoals mijn rabbi ooit citeerde: een hond keert ook niet terug naar zijn eigen kots.

Wat ik hier dan zit te doen, vraag je. Ik breng - naar alle eerlijkheid die ik in me heb - verslag uit van een training. Ik werd voortgesleurd en liet dingen achter me, en nu ik in de trein zit laat ik ook nog die training achter. De training is verslagen. Stel je bent een leerling, en zijn we dat niet allemaal. Je kunt nog wel leraar zijn, maar dan ga je nog op training. Je bent voortgesleurd en verslaat.

Je hebt het goede voorbeeld en het slechte voorbeeld. Stel je vergelijkt beide, dan kom je er met je klas achter dat er verschil is. Zodoende kom je tot criteria die je vooruithelpen. Samen. Extra leuk is als je jezelf instrumentaliseert. Je laat zien hoeveel moeite je ermee hebt. De leerling scheidt in jou slecht en goed, en de leerling in jou, en gaat nu ook zelf van slecht naar goed. Goed voorbeeld doet goed volgen. Je leerling in jou ziet nu ook het slechte voorbeeld in jou en weet nu hoe slecht hij is. Dat nu, beste leerlingen, heet de kennisvloek.

Schaduwschrijven

Deze week heb ik kennisgemaakt met de schaduwauteur. Dat is de naam voor een auteur die op de tweede plaats komt bij de examenstof. Kan een schaduwauteur ook een ghostwriter zijn, vroeg ik me af. Daarom maar even ingetikt, en het blijkt dat de schaduwauteur die ghostwriter is. Een ghostwriter schrijft teksten die op naam van iemand anders worden uitgebracht. Zo staan we nu ook op de rand van weer een bladdering. Hadden we gisteren nog de naam, nu weten we dat niet meer zeker.

Onzekerheid bestaat zeker ook omtrent de muze. Als ik schrijf, voel ik dat het lekker loopt, zeker in de tweede alinea. Je zou bijna geloven in de muze. Via onze schaduwauteur Martialis ben ik er wel achtergekomen dat je die inspiratie ook kunt linken aan de avond en de drank. In zoverre is het dus Martialis die me inspireert. Hij is mijn schaduwauteur.

Van de Russen heb ik lang geleden de term die en die onder het masker geleerd. Het volledige werk van Brezjnev blijft Brezjnev heten, maar Volosjinov werd later Bachtin onder het masker genoemd. Ook al omdat hij zelf gestraft werd voor de publicatie van wat hij niet had geschreven. Overigens werd Bachtin ook gestraft, voor wat onder zijn naam was verschenen. Bachtin was een dapper maar wijs mens. Net als Martialis ging hij niet gauw tot het uiterste in verhouding tot de tiran. Wees vriendelijk en zoek de schaduw. En als we dan toch tot het uiterste willen gaan: wees dankbaar als je al in de schaduw zit.

Tot het uiterste

Door het kort te houden en door min of meer proza te schrijven laat ik merken dat ik simpelheid kan waarderen. Deze blog is dus een statement. Nu zegt een vriend dat ik belangrijk ben, en met mij de filosofie, omdat we de nuance zoeken nu alle nuance zoek is. Heb ik me dus de weg versperd tot waarin mijn grootste bijdrage tot de vrede schuilt? Ik zie het vast te simpel.

Proza is voorwaarts. Het is pushen, jezelf en via jezelf de ander. Pushen tegen de kantlijn, over de kantlijn, overal kan de kantlijn opduiken waar je overheen moet. In wezen is er geen kantlijn. Je kunt altijd verder, tandje bij, sportje hoger. Waar gaat dit heen, kan ik nu nog vragen, en straks niet meer, na de derde alinea. We kunnen alleen maar doorgaan, olie of geen olie, olie op het vuur. Als de boodschap aankomt komt hij zo hard aan dat we de deur openzetten voor een nieuwe fase.

De nulgraad van mijn schrijven is de datum. Althans, dat was het totdat ik (eer)gisteren ook die drempel had geslecht. Nu blijft nog de naam. Mijn goede naam ook, als schrijver en denker. Hebben namen betekenis, vraag ik me af, en is dat niet eigenlijk een stukje poëzie in mijn proza dan. Zo ga ik zo een titel bedenken bij dit stukje. En ik denk aan namen als Poetin, wat iets met weg te maken heeft. Oekraïne, bij de grens. En zo komt de weg langs deze weg alsnog bij zijn grens.

De dag die er was

Gisteren is een onbeschreven blad, zou je voorheen zeggen. Nu is het een datum die in mijn serie niet verschijnt. De dag moet er wel zijn geweest en ik was erbij. Wat dit betekent voor mijn format, het format van bladder dit, moeten we nog overdenken. Is dit een rooster, dan had ik een roostervrije dag. Het is meer een gevalletje van experiment, vermoed ik. Nu blijkt dat het format anders is dan ik kennelijk had gedacht.

Het is onzeker of de dag staat wanneer we hem niet markeren. Moeten we deze niet-markering opvatten als een speciaal soort markering? Dan zouden we kunnen zeggen: de dag is in zwijgen verzonken en mijn niet-blog blijkt uiterst adequaat. Kan ook zijn dat de dag niet is gemarkeerd, zelfs niet door een niet-markering. De dag kon eindelijk ademhalen, hij werd niet vastgepind met blogdwang.

Nu moet ik nog iets toevoegen aan deze overdenking van gisteren. Er is immers weer een dag, en die verdient evengoed of evenmin aandacht. Kan zijn dat mijn overdenking een manoeuvre was om je aandacht van twee dagen af te leiden. Denken we door over deze mogelijkheid, dan zegt dat misschien iets over al mijn blogs in deze serie. Het biedt me afleiding, afleiding van de vraag wat ik met deze dag moet, en wat deze dag met mij moet. En morgen is er weer een dag.

 

Escalatie

De stroom is weer op gang. Het is geen pretje om de dag te beginnen met een storing. Het moet een geval van kortsluiting zijn geweest, volgens Jorden van de stroommaatschappij. Wel weer prettig dat je meteen wordt geholpen, en dan nog wel zo vriendelijk. Ik zie alleen knoppen met streepjes, en ook nog of het horizontaal of verticaal is. Er moest een apparaat zijn geweest, aldus Jorden, dat de storing had veroorzaakt. En ja hoor, het was ons broodrooster waarover we nu definitief concludeerden dat die aan vervanging toe was.

Er zijn ergere dingen in de wereld, zou je nu kunnen zeggen. Het is geen pretje om je dag zonder geroosterd brood te beginnen. Maar ik kwam erachter dat ik nog onbevroren brood in de koelkast had liggen. Dus ik had die hele broodrooster niet nodig gehad. Zo werkt voortschrijdend inzicht, je weet achteraf wat je eerder had willen weten maar niet kon, of wel kon maar er gewoon niet op kwam. Ergere dingen zijn er, dat is wat ik wilde zeggen.

Het blijft onzeker of je je tot die ergere dingen kunt verhouden, en hoe dan. Helpt het om het kleine leed te zien als stap in de richting van het grote, of geeft het je een vals idee van meelevendheid? Je moet het zien als een ladder waar elke sport begaan wordt in beide richtingen. Er gaan zoals bekend engelen over de ladder, en daarom kunnen wij het ook. Als het erg is, kan het altijd nog een treetje hoger. Omlaag is wel moeilijker, de mens streeft omhoog.

Ik en de narcis

De narcis staat er goed bij. De mythe wil dat de narcis zijn kopje gebogen houdt om naar zichzelf te kijken. Zo ver buigt de narcis zijn hoofd niet, zie ik, hij kijkt naar voren, naar de andere narcissen, of weg. Misschien luistert hij, of spreekt hij. Zou hij ons een les leren en is dat dan de les van het narcisme? Dat zou wel mooi zijn, bloemen houden van mensen.

Omgekeerd houden wij ook van bloemen. Ik kijk graag naar de narcis, en hoef daarvoor niet eens naar buiten. Liefde kan samengaan met een raam ertussen. De vergankelijkheid deert me niet, we overleven elkaar, de narcis is ook een soort. Op rokend puin zal de narcis getuigen van een liefde die voorbijgaat aan de mens. Omdat we dat niet meer meemaken zullen we nu al houden van de herinneringen van de narcis.

De narcis is snel gekwetst. Ook daarom goed dat het raam ertussen staat als ik over hem praat. Het raam staat onze liefde dus niet in de weg. Integendeel, ik ga nu extra op mijn woorden passen (sowieso een goed ding), liefde is wel het minste wat ik kan zeggen. En ik zeg wel narcis, maar zou een narcis niet net zo mooi zijn als hij niet narcis heette? In de narcis zie ik mezelf, ik voel me verbonden met dit andere wezen en verbeeld me dat de narcis even naar binnen kijkt, waar ik op mijn bankje lig te bloggen.

Scheppingsformule

Je kunt wel degelijk iets scheppen, kijk maar naar een kunstenaar. Hij - ik heb het over Theo Jansen - vertelt dat hij moeilijk slaapt. Dan gaat hij kijken naar zijn strandbeest, en ziet hij ineens iets wat nog niet kon. Het ding ligt op zijn rug en dan beweegt er iets. Nu gaat de schepper aan het werk. Hij zit heel lang achter zijn computer die een formule voor hem berekent. De poten moeten precies lang genoeg zijn en er is nog meer met die constructie. Hoe dan ook, de formule moet precies volgens die onvoorziene beweging.

Zo moet ook ons wakker worden niet volgen op een oproep van de schepper. We houden ons slapend dood, heel precies volgens het beest van Jansen, en dan beweegt er weer wat. Ons werk stemmen we af op deze beweging, en wel heel precies, zoals alleen een computer dat kan. Op den duur wordt ons wakker worden zelf het beest dat blijft lopen en gaat het ons voor de wind. Zo waken we met de heer.

Had hij immers niet zelf gezegd dat de geest gewillig is maar het vlees zwak? Kom jongens, het is de bedoeling dat ook het vlees gewillig is. De oproep om te ontwaken moet niet nodig zijn, wakker als we zijn. Met onze gebreken dienen we de heer. Vertrouw erop dat een heel precieze formule ten grondslag ligt aan ons nachtse waken. Ons vloeken is gebed, verwar het niet met een oproep. Heeft de heer niet laten zien dat hij zelf dienaar is? Als hij ons wakker maakt hebben wij hem opdracht gegeven. Wij, dus de heel precieze formule.

Rachmaninov

Door het raam hoor ik de snelweg, maar dan zachtjes. Zo krijg ik toch nog iets mee van wat er gebeurt. Als ik naar buiten kijk zie ik de mussen en een enkele merel. Ze zoeken constant naar eten, altijd superkleine stukjes tegelijk, en daarna poetsen ze hun snavels aan het hek. Nu, begin maart, is het erop of eronder. Als de merels gaan zitten fluiten merk ik dat ze ook nog energie hebben voor de toekomst, en wat voor een. De mannenmussen bestrijden hun rivalen.

Ik kan niet goed zien hoe mijn regels op hen lijken. Misschien is een raam toch net iets anders dan een scherm. Er zit toekomst in mijn woorden, het kan zijn dat ik die pas hoor als ik minder tuur. Het moet gewoon allemaal wat zachter, het klinkt zo keihard als er geen raam was. Dat zijn de regels van wat we zo vaak poëzie noemen, waar de woorden omgeven zijn door stilte en wit, waarvan die woorden vast iets meekrijgen.

Kan ik van de snelweg houden als hij versmelt tot een toonhoogte die licht varieert met opkomende vlaagjes van eronder en erboven? Als het gebulder door de oostenwind gedragen mij licht verheven toezingt? Neem bijvoorbeeld Russische muziek. De passies doorklieven hemel en hel, ertussen die muur die alles bedekt. Ik kan ervan huilen en trek dit klankbed over me heen. Russische muziek is het raam waarachter slaap en dood verbroederen.

Koffie zonder suiker

We worden wakker in een gevangenis. Het is hier aangenaam, maar er is geen suiker, en dan zeg ik liever geen koffie dan bittere koffie. Hoe zijn we hier in godsnaam terecht gekomen? Het was achteraf heel eenvoudig. Vakantie, je wil er eens uit, en al zoekend kom je bij een hotel dat een gevangenis was. Vanuit het raam zie ik het celblok van de andere vleugel, en op de binnenplaats wordt nog gerookt.

We zijn ons er goed van bewust dat dit een metafoor is. Waar ik hotel zei bedoelde ik Europa, en we zijn blij dat we ontsnapt zijn uit de eeuw van onze vaders. Met bittere koffie bedoel ik de ongemakken die ons dagelijks teisteren, maar ik kan goed leven met even geen koffie. Goed beschouwd is dit een leven dat ik iedereen wel toewens.

Elke metafoor is grondeloos. Dat weten we en daarom houden we de beweging van de metafoor gaande. We zeggen dat we dit anderen toewensen, maar nu zeggen de mensen van buiten zelf dat ze hier graag komen. En nu zeggen ze dat we moeten laten zien dat we het goede Europa zijn. Het krijgt nu zoveel gewicht dat grapjes maken ongepast aanvoelt. De metafoor wordt nu ons raam waardoor we zien wat er aan de hand is. Nu klappen we nog, maar er komt een tijd voor vloeken en bidden.

Uit de mijnstreek

Het meeste heb ik van horen zeggen. Meestal lees ik het, maar dan gaat het toch om de stem die erin doorklinkt, of de stemmen. De meeste werken zijn mijnen waar ik iets delf en gebruik als grondstof. Bewerken is mijn ding om er dingen uit te krijgen als warmte of glans. Het is dus wel iets als commentaar, daar kun je het mee vergelijken, maar dan met minder binding aan alles van die ideeën. Het iets doet er meer toe dan het alles. Het iets is in zekere zin dat alles, maar dat moet in de bewerking ook maar blijken.

Om die lijn te trekken tussen iets en de rest leg ik dingen vaak naast elkaar en trek ik er een lijn tussen. Dan zie ik ineens iets, iets wat ik nog niet eerder gezien had. Kijk, daar is het me eigenlijk om te doen, om iets te leren. Het gaat om lessen, en kennelijk was er dorst. Of met dat lessen kwam de dorst op gang, of denk ik dat er zoiets als dorst geweest moet zijn. Zou die dorst dan het iets zijn dat ik heb gevonden, denk ik soms.

Het is de vraag of ik iets wil weten. Kennis hebben aan iets is niet altijd waar je iets aan hebt. Ik vergeet het ook zo gauw weer. Het is ook weer niet zo'n zoekproces, want het komt meestal wel naar boven. Het lijkt verdomme wel toveren. Ik hoef maar te gaan zitten en er komt iets. En het gaat weer. Zou dit soort tekstjes schrijven een manier zijn, vroeg ik me gisteren af, om met halfopen ogen te zitten en medelijdend te lachen? Dat is voor een (ex-)katholieke jongen wel moeilijk, want er zweven nog halo's en echo's om de dingen. Als het gaat is het net niet helemaal wat er gekomen was.