Al weggaand achterom kijken

Je kunt er altijd iets van maken, van wat er al is. Je maakt er iets van, en dat is er. Het is wat er al was en dringt tot je door wat niet tot je doordrong. Nu je er iets van maakt zie je hoe het was voordat het tot je doordrong. Ja, dat zeg ik, het was er al. Het leek op mij te wachten en het was eigenlijk andersom. Iets in mij wachtte op wat er was, zeg ik nu. Ja, achteraf heb ik makkelijk praten. Ik wil maar zeggen dat makkelijk praten me helpt om te zien hoe ik eraan voorbij ga en wat dan.

Zo vond ik het leuk als mijn oudere zussen een boek lazen. Dat moest ik ook kunnen. Mijn ogen bewoog ik langs de regels. Later dacht ik dat lezen een vorm van luisteren is en zelfs begrijpen. Nu heb ik zoveel gelezen en begrepen dat ik zie wat er destijds gebeurde, en wat lezen is. Nu beweeg ik mijn ogen weer langs de woorden zoals mijn zussen deden. Lezen is als muziek luisteren. De muziek geeft het tempo aan, en jij beweegt in je hoofd lekker van voor naar achter om te volgen en te dwalen.

En ja, dat Gregoriaans dat voor mijn ogen gezongen werd. Ineens kreeg ik door dat de Mis lang duurde. De zon ging buiten langs de wolken en verzorgde een clairobscur. Het was pure voorpret. Wat was het fijn om onder klaterend orgelspel de kerk te verlaten en de zon ook buiten te zien. Nu gebeurt het me nooit meer dat ik de kerk verlaat. Als Wilfred Kemp op zondagochtend zijn Gregoriaans afspeelt luister ik even en loop rustig naar de wc. Klaterend spel, dat wel.

Mijn manier

Mannen zijn nu eenmaal sterker. Daarom hebben we de geschiedenis niet alleen naar onze hand kunnen zetten maar ervoor gezorgd dat die er überhaupt was, ten einde verklaard werd en dit weer herroepen. Er mogen allerlei vrouwen aan de macht zijn geweest, ze hebben ook zo het krachtsverschil niet teniet kunnen doen. We spelen onze zwakte uit indien nodig maar houden ons fysieke overwicht achter de hand en zo hebben we twee handen, bijeengehouden door onze grotere hersenpan.

Ja, je leest het goed, ik heb het woord zorg ook nog ingezet. Dat is wel heel clever. We maken ons voortdurend zorgen, we besteden zorg aan de details, we zorgen graag voor de veiligheid van onze vrouwen en we maken ons zorgen om onze positie. De mens is zorg, en zeker ook zorg voor zichzelf. Zorg om de dood, de eigen dood zegt de filosoof. Het krachtsverschil bestaat eigenlijk niet, zeggen we tegen jou en tegen onszelf. Het is vooral iets waarvoor we moeten zorgen.

In mijn grijze verleden trad ik toe tot colleges in de toren over Joden door Joden maar ook over vrouwen door vrouwen. De tijden veranderen want ook dat is geschiedenis. Het is de belofte die in de lucht hangt. Nu was ik aan de overkant, laagbouw ontworpen door vrouwen met prijsuitreikingen aan vrouwen door vrouwen. Ik liet mijn dromen gaan over deze vrouwen met hun zorg. Misschien, dacht ik, waren die vrouwen er altijd al, in zekere zin. Ik zou dan misschien niet die vrouw zijn geweest maar ik heb er misschien wel altijd mee geleefd en mee gesproken, op mijn manier dan.

De drie sola's

Het getal drie blijft maar boeien. Zo was ik op zoek naar de vijf sola's van het protestantisme, en zag ik dat er eigenlijk drie waren: sola fide, sola gratia, sola scriptura (alleen door het geloof worden we gerechtvaardigd, alleen door de genade, alleen door de schrift). Twee zijn later toegevoegd. Nu kun je zeggen dat ik die drie wel erg graag wil. Dan blijf ik - nu we toch in de theologie zitten - met een sterk punt zitten als ik drieëenheid zeg. De moslim kan nu weer beginnen over de vijf zuilen. Dan zeg ik weer drie monotheïsmen. Maar jij bent er ook nog. Je kunt wel dialoogje spelen maar die derde kijkt mee. Of vijf dus.

Met vrienden speel ik graag het spelletje katholiek-protestant. Het klopt natuurlijk van geen kanten, in Nederland zijn we allemaal een beetje dit en beetje dat. Het spel is dus ook om bij die protestanten het cryptokatholieke naar boven te halen. En omdat ik het spelletje soms te serieus neem maak ik het hun juist daardoor weer makkelijk om mij te ontmaskeren als cryptoprotestant. Zo weten we weer waar we aan toe zijn en dat is altijd prettig.

Misschien zou je ook alles kunnen herleiden tot sola fide denk ik soms. Alleen door het geloof, dat wil zeggen alleen door het geloof worden we gerechtvaardigd. Tegen mij wordt gezegd dat ik meer moet geloven in wat ik zeg. Ik wil het graag geloven. Maar ik ben bang dat ik, als ik erg mijn best ga doen, mezelf te snel blootgeef als katholiek. Je best doen, oké, maar geloof niet dat de rechtvaardiging daarmee gegarandeerd is. Mijn twijfels gaan dus over één en over vijf. Daarom houd ik het maar bij drie.

Actief vergeten

Alles loopt uit op opvoeding. En wij maar denken dat het startpunt was. Er zijn zaken, lieve lezer, die jij moet weten, en wel van mij. Daarom vertel ik het je maar. Of nog beter, zoek het zelf maar uit. En wel zo dat de kennis, mijn kennis ook, eruit komt. Het moge zijn dat we Europese waarden koesteren. Maar dat doen we niet voor onszelf. Het is opdat de anderen ook zien hoe waardevol die waarden zijn. Het is er voor de Ander.

Hoe ik dat allemaal zo weet, vraag je. Dat komt, volg ik Plato, doordat je het vergeten bent. Je bent vergeten dat je me hebt opgedragen jou te leren. Kijk eens naar dat rapport van Dijsselbloem, overigens afkomstig uit een onderwijsfamilie, die een paar goede lessen had voor de leiders. Die hadden die hele onderzoeksraad zelf in het leven geroepen. En nu maken ze geen gebruik van die lessen. Ze zijn hun eigen goede bedoelingen gewoon vergeten.

Toch kun je niet anders dan blijven leren. Alles loopt uit op studie, toch de activiteit van de zevende scheppingsdag. De Ander heeft jou die verplichting opgelegd. Maar jij kunt niet aan alle anderen die verplichting opleggen. Als je dat doet worden de liberalen communist en drijven ze de massa's de grauwe dood in. Het maximale wat je kunt is studeren en je lessen doorgeven. Als ik hier doe alsof ik alleen maar schrijf is dat om jou het idee te geven dat je vrij bent om mijn lessen te aanvaarden zodat ik weer denk dat ik jou op deze manier vriendelijk heb aangezet tot leren.