Licht verzet

Ik houd niet van bevelen. Zo te zien houd ik meer van een bekentenis. De vraag is of ik een goede titel had gekozen met bladder dit. Nu sta ik op de rand van honderd en voel ik me verplicht, nog even, aan de titel. Ik lees mezelf terug. Daar gaat het, zei ik bij de start. Nauwelijks een bevel, eerder vaststelling van iets wat niet vastgesteld wil worden. Het wil gaan. Of liever nog, het gaat, nog los van de vaststelling. Het gaat los van de vaststelling.

Het lijkt meer op pas op struikel niet nadat je bijna gestruikeld was. Eerder vaststelling dan bevel. Je wil meebewegen, dat is het. Er beweegt iets en je hebt er plezier aan mee te gaan in die beweging. Vieren heet dat ook wel, een touw dat strak staat laat evengoed beweging voelen. Je kunt het bijna niet zien. Zoals dat oppervlak waar iets gaat bladderen. Om er grip op te krijgen moet het gelijnd zijn, gegroefd. Wil je ontsnappen, dan is glad weer beter.

Er is dus nog een derde mogelijkheid, de rimpeling in het gladde, of de afvlakking van het gegroefde. Ik kan er geen vat op krijgen maar zie al teruglezend dat ik meebeweeg. Langzaam, al bladderend. Met de huidverharding op mijn hand ga ik zometeen naar de huisarts. Er is daar iets gaande, iets onschuldigs. De zon brengt het teweeg, de goede zon. We verzetten ons lichtjes, we wennen en bewegen mee. We overcompenseren lichtjes wiegend.

Nog te helder

Het was niet helder, dat was het. Zo begon deze serie. Een ding was wel helder, dat het zo niet langer meer kon. Het was niet iets van mij alleen, hoe langer hoe meer ontstond er een wolk van namen die rond deze teksten aan draden trokken waaraan ik me liet vieren. Wat niet helder was had te maken met allerlei namen die met deze mensen weinig te maken hadden, bijvoorbeeld Agamben. Het meeste wat ik deed was commentaar, en dat zei deze mensen weinig.

Het was ook niet helder wat ik ermee kon. En zo kwam er een flinke dosis ressentiment naar boven. Goed, dan geen namen, je krijgt hoe je het hebben wil. Dat ressentiment heeft het voordeel dat ik mijn onheldere gevoelens op jullie gooi en dat levert meteen al een hoop op. Alleen was het nog niet onhelder genoeg omdat jullie makkelijk zien dat het vooral met mij te maken heeft. Dat geeft weer eenzaamheid maar ook die bleek misplaatst vanwege die lijntjes.

Laat ik nu niet weer over Pinocchio beginnen, de marionet zonder draden, becommentarieerd door Agamben. Eerder begint een beetje Maigret te dagen. Hij is niet veel meer dan een lens, lees ik in commentaren. Toch zit hij in de weg, een lens is nog teveel. De schrijver heeft verschillende pogingen gedaan om van hem af te komen, met Maigret win je de Nobelprijs niet. Maigret is geboren in mistig Delfzijl, bij een paar glazen jenever en al met zijn gedoofde pijp. Als tegengif lees ik Nobelprijswinnaar Brodsky.

Waarom ik dichters in de buurt houd

Observeren is ook een vorm van serveren. Je bedient de wereld door naar het tafeltje te lopen en te vragen wat ze gehad had willen hebben. Je had die wereld al gezien natuurlijk, maar kijken is nooit zomaar. Het is kijken met het oog op. Dit verklaart waarom dichters zo geprezen worden met hun observaties. Ze kijken, maar nooit zomaar. Ze zien ook echt dingen. En wat ze zien, daarvoor plooien ze de taal. Zo ontplooien dichters hun macht: zwijgen, kijken, spreken.

Het is maar de vraag of dichters ergens voor dienen, met hun observaties. Het lijkt of ze ons een lesje willen leren. Kijk mij eens liefhebben, zeggen ze, volg mij met je ogen! Waardoor je alsnog gaat twijfelen dat die dichters liefhebben. Ze leren lesjes, ze temmen, die hele wereld en die hele taal zijn hun hondjes. Dichters dienen nergens en niemand toe. Het zijn echte leiders, echte doeners. Hun uitleggers zijn ze altijd voor.

Kan toch zijn dat ze liefhebben, die dichters. Alleen is liefde vaak anders dan ik dacht. Het is een kwestie van aandacht geven. Je kunt ook houden van die hondjes, ze maken je eenzaamheid draaglijk. Er zit iets in die dienstbaarheid wat ons met elkaar verbindt en wat we daarom in de buurt willen houden. Zo gezegd lijkt het of ik iets heel slims observeer, maar zo voelt het niet. Bij mij vertaalt het zich in een soort staren, ja naar wat eigenlijk? Naar wit, naar woorden, woorden die uitlopen.

De tijd van dit komt in zicht

Bijna aan de honderd! Het getal wil ook wat, en dan is honderd best bereikbaar vanuit deze 97ste. Hoe dichter ik de honderd nader hoe natuurlijker het voelt om terug en vooruit te kijken. Wat heb ik nou helemaal gedaan? Ik moet wel even eerlijk zijn. Zonder jou was dit er allemaal niet geweest. Je hebt gemopperd, je hebt gezwegen, je hebt me zelfs - opnieuw: ik moet eerlijkheid betrachten - geprezen. Mijn woordenspel heeft je geprikkeld tot woorden en gedachten. Mooi!

Het was steeds weer een uitdaging om geen namen te noemen. Namen schrikken af, zeker bij filosofen. Je kunt nog zo name dropping zeggen, de namen zijn wat hooggehouden wordt door types als ik, en hoe moeilijk is het om de names te droppen. Mist, veel mist heb ik gezien en rondgeblazen. Mist, nauwelijks een naam. Je kunt evengoed nevel zeggen. Het zijn maar namen, voorbeschikt om die de mist in te blazen of waar ook.

Het kan evengoed van de andere kant komen. Kijk, je hebt namen. Vanuit de namen kan ik gaan blazen, richting wat zich afspeelt en richting flarden, richting fladderen. Neem een naam en er ontspint zich iets. Stel dat het is zoals de namen zeggen. Fladderen, bladderen, maakt het wat uit? Laat ik eens dit zeggen, bladder dit. Dan wordt het herfst. Ik sta op, de driedubbele ramen bevatten zo veel herfst. Het bladdert. Voorzichtig kijk ik vooruit. De zon heeft huidverharding teweeggebracht op mijn huid. Tijd kortom om vooruit te kijken. Als dit gebladderd heeft is er altijd nog dit. Eindelijk dit.

Alles van waarde

In de ruimte is alles in de zoveelste macht. Zo lijkt het of alles meta is. Het is tweemaal, maar ook die tweemaal weer tweemaal, en... Er komt geen eind aan, of het nu in de plus of in de min zit. Je kijkt over de schouders van God die weer over jouw schouders kijkt, achter je of juist weer voor je. Terwijl je niet eens weet dat hij bestaat. Je hebt hem voor het gemak gelijkgeschakeld met het oneindige maar daarvan weet je het ook niet. Er is daar wel iets, iets waarvan je kunt bevatten dat het verder is dan het einde, en dat einde kun je ergens bevatten, maar dan dus weer dat meta.

In het klein is het evenzo, maar nu dat midden. Hoe meer meta (hoe meer macht) hoe meer midden. Daar lees ik de krant. Het is nieuws, maar dan met commentaar. Commentaar was echt het ding van de middeleeuwen. Later werd het ironie, waardoor je niet meer weet of het serieuze ding hier of daar zit, het commentaar heeft nu ook het echte ding aangetast, maar ook dus misschien weer vice versa, waardoor we die ironie toch weer hard nodig hebben.

Ik heb me er makkelijk van afgemaakt. Alles is uitgangspunt had ik gezegd, en laat mij er maar iets mee doen. Iets van maken. Het begint me te schemeren dat ik gehecht blijf aan zoiets als waarheid. Wat is waarheid? Ik zou graag teruggaan naar mijn vertrekpunt, en dan is alles goed genoeg. Echt, mensen, dat meen ik, alles heeft waarde! En dus is alles wat ik hier doe commentaar. Ja, ik wil graag commentaar leveren. Ik wil zo graag leveren. En dat commentaar weer doorstrepen. Ja, doe maar. Streep maar door, de dingen zijn goed genoeg. Je hebt dit niet gelezen.

Ik ben het complot

Het is crisis dus de redding is nabij. Ja, je hebt gelijk en ja, we hebben getekend. We gaan het ook echt uitvoeren. We zijn al begonnen. Er is al een vertrouwenwekkend persoon bezig met het inventariseren van meningsverschillen. Dat doet hij meteen al met de betrokkenen zelf. We creëren draagvlak voor de uitvoering. Hoe langer het duurt hoe zekerder het resultaat. We zijn het dus helemaal met je eens en nu alleen jij nog.

Alles draait om het midden. Zet jezelf in het centrum en je draait mee. Het gaat allemaal op rolletjes rombom. Zet jezelf aan de rand en je vloek is eer. Je was toch die marginale? Nu ben je ineens de beste stuurlui. Had je soms kritiek? Nu heb je schone handen. Het is iets procesmatigs. Jij veroordeelt de gang van zaken en die veroordeelt jou. Jij weer in hoger beroep en zij weer met een verrassende tegenzet. Geduld is waar het om draait, geduld afdwingen, creëren, trainen.

Als alles draait is alles centrum. Daar draait alles om stilstand. Daar heeft alles vat op jou en jij vat op alles. Dit is het geheim dat we delen, ons publieke geheim. Laat ik eens een complot uit de doeken doen, ons complot. We hebben niet alleen de oude man ingesteld maar ook de dwaas van de reptielen. Zo is overal complot en dus nergens. Overal en nergens, dat is het complot achter het complot. Ik zeg je dit in goed vertrouwen.

En nu het goede nieuws

Het is volbracht, zeg je bij een taak. Met het is volbracht zeg je dat het een taak was. Zeker, er is ook sprake van een takel. De zoon Gods hing aan de takel toen hij zijn zeven laatste woorden zei. En het was een nieuw begin. Dat geloven we. Hangend aan de takel is de taak voorbij en begint iets wat geen taak is. Als je taak voorbij is kan er iets beginnen. Eindelijk. Wat er kan zijn is geen taak denk je dan. Geen idee wat het je zegt, jij hebt me geen opdracht gegeven.

De oude Grieken voerden hun takel pas aan het eind in om te laten zien dat het klaar was. Een god hing aan de takel, deus ex machina zeiden de Latijnen later. Het was ook te kunstmatig om te geloven. Je wil liefst blijven dolen in dat theater. Later sprak men daarom van spektakel. Alles loopt toe op iets wat je raakt. Zodat je vergeet wat volgt. Lekker verzuipen in de duizeling, het lijden, de roes, maar dat is dus spektakel.

Ik durf gerust te zeggen dat ik zeg en wel dit. Soms dienen zich tekenen aan die je vrijgeven. Heel lang had ik gedacht dat zich taak op taak stapelde. Toen dacht ik weer vrij te zijn, toen was er weer wat en nu weer lekker niks. Wat ook speelde was dat ik dacht nog voorwaarden te kunnen stellen. Als maar dit en als maar dat. De voorwaarden nemen voor wat ze waard zijn. Je geeft de taak door omdat je je onterecht behandeld voelt. Welnu, je hoeft niets meer, je bent van je taken verlost.